در کنار تمام معایب و محاسنی که تکنولوژی داره اما، نمیشه منکر این شد که مهم ترین گزینه برای ثبت وقایع تکنولوژیه.
این درسته که افراد در تاریخ، با عملکردهایی که داشتند و تاثیرش در سالیان دراز، خودشون رو در معرض قضاوت میذارند؛ اما باید گفت تکنولوژی، تنها عاملیه، که با اون میشه صحت و سقم اتفاق رو راحت تر ثبت کرد و به گوش دیگران رسوند و براشون به تصویر کشید.
همیشه شنیدن صداهای آدم های مهم و مشهور، چه خوب چه بد، جذابه و برای جامعه و عامه مردم، یکی از موارد کنجکاوی برانگیز محسوب میشه.
ولی جالبه که بدونید غالب افرادی که در زمان شاه های قاجار زندگی میکردند، چهره و صدای پادشاه خودشون رو نمیدیدند و نمیشنیدند، چرا که ابزاری برای این کار در اون زمان وجود نداشت و فقط عده ای کمی که از نزدیک با اون ها معاشرت داشتند، شاهد این موضوع بودند.
اما حالا، بعد از صد و خورده ای، دویست سال، ما تصویر و صدای بعضی از شاه های ایران رو، روی سایت های مختلف اینترنتی، میبینیم و میشنویم و برامون جذابه که ببینیم، افرادی که در جایگاه شاه در اون زمان حکومت میکردند، چه جوری حرف میزدند یا خطابه میدادند.
بین صداهای پادشاهان قاجار، صدایی که موجوده و به شکل فکت، در سایت های مختلف روی اینترنت رفته، آوای مظفرالدین شاه قاجاره، که در اون نوار ضبط شده، پنجمین پادشاه قاجار، یعنی مظفرالدین شاه، از زحمات میرزا علی اصغر اتابک، تشکر میکنه.
جالبه بدونید که، در این فایل صوتی که قدیمی ترین سند صوتی ایران تا به امروز محسوب میشه، مظفرالدین شاه با استفاده از ضبط صوتی که ناصرالدین شاه از فرنگ اورده بود، در سال ۱۲۸۴ جملاتی رو در تشکر از خدمات میرزاعلی اصغر اتابک مشهور به اتابک اعظم بیان می کند.
این اتابک معروف، اتابک اعظم، صدر اعظم سه پادشاه قاجار یعنی ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه و محمدعلیشاه بوده.
پادشاهان قاجار اگه خیلی تحصیلکرده و با سواد نبودند اما، از اونجایی که علاقه زیادی به رفتن به فرنگ و یاد گرفتن علم و هنرهای مختلف داشتند، توقع میرفت که در صحبت هاشون، از ادبیات های درست و متعارف حتی در همون زمان، استفاده کنند.
اما فایل صوتی که از مظفرالدین شاه پخش شده، عکس این رو هم در مضمون و هم در ظاهر ثابت میکنه. کافیه به این متن نگاه و یک دور رو خونی کنید تا در قسمت پایین تر درموردش صحبت کنیم.
(اتابک اعظم، از خدمات صادق و لایق شما که تا به حال، چهل سال است خدمت می کنید، از همه خدمات شما راضی هستم. به خصوص از خدمات این سه چهار ساله ای که در صدارت خودتان می کنید و انشالله عوض همه اینها را به شما مرحمت خواهیم فرمود. و شما هم ابدا ذره ای در خدمات خود انشالله قصور نخواهید کرد. و مرحمت ما را نسبت به خودتان به اعلا درجه بدانید. انشالله رحمان، بعد از چند صد سال که خدمت بکنید، امیدوار هستم که همیشه خوب باشد.
و این خدماتی که به ما می کنید و به مملکت ایران می کنید، البته خداوند او را بی عوض نخواهد گذاشت.
انشالله عوض او را هم خدا و هم سایه خدا که خودمان باشیم، به شما خواهم داد.
و از خدمات همه وزرا هم راضی هستیم. و شما هم خدماتِ همه را حقیقتا خوب عرض می کنید و همه را به موقع عرض می کنید.)
خب همینطور که در مشاهده کردید، در کنار جمله بندی های اشتباه و بدون فعل، مظفرالدین شاه با لهجه ترکی، که تاریخ غلط بودن اون رو ثابت میکنه، صحبت میکنه.
این متن به لحاظ مضمون و محتوا دچار اشکال های زیادیه، در متنی که مظفرالدین شاه خطاب به اتابک اعظم نوشته، که یک جور نامه تشکر به حساب میاد، بیشتر از قدردانی، ما شاهد خودشیفتگی پادشاهی هستیم که خودش رو سایه خدا میدونه و به جای مردمی که باید راضی باشن و در نظر گرفته بشن، صدر اعظم و به خدا حواله میده و مردم به شکل باطنی نقش مهمی در فایل شنیده شده ندارند.
اما چند سالی میشه که یک کلیپی پخش شده که در اون رضا شاه در کنار آتاتورک ایستاده و در اون به زبون ترکی دست و پا شکسته در حال مکالمه هستند. با اینکه عمر این ویدئو به نسبت صدای مظفرالدین شاه کمتره، ولی صدای فایل صوتی مظفرالدین شاه وضوح بیشتر و کیفیت بهتری داره.
اما مورد قابل توجه، اینه که شما از تصویر میفهمید آتاتورک و رضا شاه با اینکه صددرصد زبان همدیگر رو متوجه نمیشن. اما درک زیادی از حرف هایی که به هم میزنند دارند.
تکنولوژی هر روز جلوتر میرفت تا در زمان پهلوی دوم صداها از راه دور به راحتی شنیده و تصویرها راحت تر از قبل دیده میشدند.
یکی از صدای معروف از محمدرضا شاه پهلوی، صدایی است که در پاسارگاد و در هنگام سخنرانی جشن های ۲۵۰۰ سال ضبط و تصویر برداری شده.
سخنرانی محمدرضا شاه
(در این لحظه پرشکوه تاریخ ایران، من و همه ایرانیان، همه فرزندان این شاهنشاهی کهن که دو هزار و پانصد سال پیش به دست تو بنیاد نهاده شد، در برابر آرامگاه تو سر ستایش فرود میآوریم و خاطره فراموش نشدنی تو را پاس میداریم همه ما در این هنگام که ایران نو با افتخارات کهن، پیمان تازه میبندد، ترا به نام قهرمان جاودان تاریخ ایران، به نام بنیانگذار کهنسالترین شاهنشاهی جهان، به نام آزادی بخش بزرگ تاریخ، به نام فرزند شایسته بشریت، درود میفرستیم.)
در مقایسه سخنرانی محمدرضا شاه پهلوی با مظفرالدین قاجار، باید گفت که پهلوی برعکس مظفرالدین خان، ادبیات خودشیفته ای ندارد و ایران رو وابسته به حکومت خودش نمیدانسته و اون رو یادگاری از کوروش کبیر میدانسته و مردم رو نه به شکل ظاهری، بلکه به شکل حقیقیتری نسبت مظفرالدین شاه، مالک ایران به شمار می آورده.
به احتمال زیاد سخنرانی های دیگه ای هم از پادشاهان وجود دارد که اکثرا به شکل متن ثبت شدند، اما صدا و تصویری از آنها وجود ندارد، یا اگر هم موجود باشد تا به امروز در دسترس مردم نبوده. اما باید گفت که بیشتر، هدف از این متن رساندن صداهای قدیمی اما حقیقی پادشاهان به گوش و چشم مردم است.
خوبی و خاصیت این کلیپ های قدیمی که غبارِ گذرِ روزگار روشون سنگینی میکند، این است که نشان میدهد، شاید تصور ما در ظاهر، حالاحالاها روی این کره خاکی هستیم، اما حقیقت ماجرا این است که زمان بی صداتر چیزی است که از کنارمان میگذرد.